Diffinio Caethwasiaeth Fodern
Caethwasiaeth yw unrhyw system lle mae egwyddorion cyfraith eiddo yn cael eu cymhwyso i bobl, gan ganiatáu i unigolion fod yn berchen ar unigolion eraill, eu prynu a'u gwerthu.
Mae dioddefwyr yn cael eu masnachu ledled y byd am ychydig iawn o arian neu ddim arian o gwbl – gan gynnwys i'r DU ac o fewn y DU.
Mae'r term 'Caethwasiaeth Fodern' yn cwmpasu ystod gyfan o fathau o gamfanteisio, ac mae llawer ohonynt yn digwydd gyda'i gilydd. Mae'r rhain yn cynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i:
- Camfanteisio rhywiol: mae hyn yn cynnwys cam-drin rhywiol, puteindra dan orfod a cham-drin plant i gynhyrchu delweddau/fideos cam-drin plant.
- Caethwasiaeth ddomestig: mae hyn yn cynnwys dioddefwyr yn cael eu gorfodi i weithio mewn cartrefi preifat fel arfer, gan gyflawni tasgau domestig a dyletswyddau gofal plant.
- Llafur dan orfod: gall hyn ddigwydd mewn amrywiol ddiwydiannau, gan gynnwys adeiladu, gweithgynhyrchu, gosod dreifiau, lletygarwch, pecynnu bwyd, amaethyddiaeth, morwrol a harddwch (bariau ewinedd).
- Camfanteisio troseddol: Gellir deall hyn fel camfanteisio ar berson i gyflawni trosedd, fel dwyn o bocedi, dwyn o siopau, tyfu canabis, masnachu cyffuriau (gan gynnwys 'Llinellau Sirol') a gweithgareddau tebyg eraill sy'n destun cosbau ac yn awgrymu elw ariannol i'r masnachwr.
- Masnachu pobl: mae hyn yn ei gwneud yn ofynnol i berson drefnu neu hwyluso taith person arall gyda'r bwriad o gamfanteisio ar y person hwnnw. Gellir cyflawni'r drosedd hyd yn oed lle mae'r dioddefwr yn cydsynio i'r daith. Mae hyn yn adlewyrchu'r ffaith y gall dioddefwr gael ei dwyllo gan yr addewid o fywyd neu swydd well neu gall fod yn blentyn sy'n cael ei ddylanwadu i deithio gan oedolyn.
- Ffurfiau eraill o gamfanteisio: tynnu organau; cardota dan orfod; twyll budd-daliadau dan orfod; priodas dan orfod a mabwysiadu anghyfreithlon.
Nid oes dioddefwr nodweddiadol, ac nid yw rhai yn deall eu bod wedi cael eu camfanteisio a'u bod yn gymwys i gael cymorth a chefnogaeth.
Yn aml, caiff dioddefwyr eu masnachu i wlad dramor lle nad ydynt yn gallu siarad yr iaith, caiff eu dogfennau teithio ac adnabod eu tynnu oddi wrthynt a dywedir wrthynt os byddant yn ceisio dianc, y byddant hwy neu eu teuluoedd yn cael eu niweidio.
Yn lleol ac ar draws y Deyrnas Unedig, mae Camfanteisio Troseddol yn gyffredinol, a masnachu cyffuriau 'llinellau sirol' yn benodol, wedi dod yn ffordd amlwg y mae pobl, yn enwedig plant, yn cael eu camfanteisio fwyfwy. 'Llinellau sirol' yw'r arfer o fasnachu cyffuriau i ardaloedd gwledig a threfi a dinasoedd llai, i ffwrdd o'r prif gytrefi. Mae llawer o ffactorau'n cyfrannu at y ffordd y mae plant agored i niwed ac unigolion eraill yn cael eu camfanteisio gan fasnachwyr, ac mae'n ffactor allweddol na all plentyn byth gydsynio i'w gamfanteisio ei hun.
Mae gwelliant wedi bod yn nifer yr atgyfeiriadau o ddioddefwyr posibl masnachu pobl i'r Mecanwaith Atgyfeirio Cenedlaethol (NRM) yng Nghaerdydd oherwydd yr hyfforddiant ymwybyddiaeth cynyddol a ddarparwyd i ymarferwyr.
Mae'r Cyngor yn gwbl ymwybodol o'i ddynodiad fel sefydliad 'Ymatebydd Cyntaf' o dan y Mecanwaith Atgyfeirio Cenedlaethol (NRM) a'i gyfrifoldeb i nodi dioddefwyr posibl ac atgyfeirio achosion at Awdurdod Cymwys Canolfan Masnachu Pobl y DU o'r Mecanwaith Atgyfeirio Cenedlaethol.
Yn 2024, gwnaed 38 o atgyfeiriadau NRM gan staff y Cyngor a gynorthwyodd hefyd mewn llawer o atgyfeiriadau eraill trwy weithio mewn partneriaeth agos ag asiantaethau eraill gan gynnwys yr heddlu.
Deddfwriaeth
Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae newid amlwg ac arwyddocaol wedi bod mewn deddfwriaeth cadwyn gyflenwi gwrth-gaethwasiaeth ledled y byd, gyda ffocws cryfach ar ofynion adrodd llymach ac atebolrwydd byd-eang. Mae busnesau rhyngwladol bellach yn wynebu tirwedd gymhleth, gan jyglo rheoliadau amrywiol a sicrhau cydymffurfiaeth ar draws y gadwyn gyflenwi gyfan.
Mae llywio'r dirwedd hon yn gofyn am ddealltwriaeth o rwymedigaethau, gweithredu'r gweithdrefnau adrodd cywir, a chryfhau dulliau i liniaru'r risg o gaethwasiaeth fodern.
Yn hollbwysig, mae deddfwriaeth newydd yn mynnu bod pob sefydliad yn edrych y tu hwnt i'w cyflenwyr uniongyrchol. Mae'n ymestyn cyfrifoldeb i haenau is yn ein cadwyn gyflenwi, yn aml yn cwmpasu'r byd, er ein bod yn cydnabod bod yn rhaid i'n dull barhau i fod yn gymesur. Hyd yn oed fel corff cyhoeddus yn y DU lle mae ein cyflenwyr yn bennaf yn ddomestig, gallai eu cyrchu haen 1 ymestyn y tu hwnt i'r DU, gan beri i Gyngor Caerdydd gydymffurfio â'r rheoliadau hyn trwy gysylltiadau anuniongyrchol.
Rydym yn parhau i fod yn ymwybodol o ddeddfwriaeth gwrth-gaethwasiaeth a chyfarwyddebau eraill a gyflwynwyd yn ddiweddar gan yr Undeb Ewropeaidd trwy'r Gyfarwyddeb Adrodd Cynaliadwyedd Corfforaethol (CSRD) ac o wledydd eraill gan gynnwys Ffrainc, yr Almaen, yr Iseldiroedd, Norwy, Japan, Canada, Awstralia ac UDA.
Er nad yw'r DU yn rhan o'r UE (Undeb Ewropeaidd), bydd Cyfarwyddeb Adrodd Cynaliadwyedd Corfforaethol yr UE (CSRD) (2022/2464) yn effeithio ar rai cwmnïau corfforedig yn y DU. Mae'r CSRD, a ddaeth i rym ym mis Ionawr 2023, yn nodi datgeliadau ychwanegol i gwmnïau eu cynnwys yn eu hadroddiad blynyddol mewn perthynas â materion cynaliadwyedd.
Ar 12 Rhagfyr 2024, cyflwynwyd rheoliad newydd yr UE sy'n gwahardd cynhyrchion a wneir gyda llafur gorfodol rhag cael eu gwerthu ar farchnad yr Undeb (y "Rheoliad Llafur Gorfodol"), gan effeithio ar fusnesau sy'n gwerthu unrhyw gynhyrchion i mewn i'r UE neu o'r UE o ddiwedd 2027.
Cadwyni Cyflenwi - Diwydrwydd Dyladwy
Mae Cadwyni Cyflenwi yn hanfodol i gyflenwi nwyddau a gwasanaethau sy'n hanfodol i waith Cyngor Caerdydd (a chydweithrediad Ardal) ac roedd Awdurdod Lleol Caerdydd yn un o'r cyntaf yng Nghymru i ymuno â Chod Ymarfer Cyflogaeth Foesegol mewn Cadwyni Cyflenwi Llywodraeth Cymru, a lansiwyd yn 2017. Mae'r Cyngor yn gwario tua £750m bob blwyddyn yn caffael ystod amrywiol o nwyddau, gwasanaethau a gwaith gan dros 8,000 o gyflenwyr a chontractwyr, tra bod partneriaeth gaffael Ardal gydag Awdurdodau Lleol yn Sir Fynwy, Torfaen a Bro Morganwg a reolir gan Gyngor Caerdydd, yn cyfrif am wariant blynyddol cyfunol o fwy na £1.2 biliwn. Mae Deddf Caethwasiaeth Fodern 2015 yn argymell bod prosesau caffael cyhoeddus yn cael eu cryfhau i sicrhau nad yw cwmnïau nad ydynt yn cydymffurfio yn gymwys ar gyfer contractau cyhoeddus, felly mae'n gynyddol bwysig ein bod yn gweithio gyda'r cadwyni cyflenwi cywir ac yn deall manylion cyflenwyr haen gyntaf, ail a thrydydd, er mwyn rhoi'r hyder i ni fod y rhwymedigaethau angenrheidiol yn cael eu trosglwyddo i isgontractwyr. Drwy’r broses dendro, mae’r Cyngor yn sicrhau bod ein cyflenwyr uniongyrchol yn ymwybodol o’n hymrwymiad i fynd i’r afael â chaethwasiaeth fodern a masnachu pobl a’u bod hefyd yn deall eu rhwymedigaethau fel cyflenwr neu gontractwr i’r Cyngor. Mae’r Cyngor yn ymgymryd â diwydrwydd dyladwy wrth ystyried cyflogi cyflenwyr newydd a bydd yn ceisio adolygu ei gyflenwyr presennol yn flynyddol drwy ei drefniadau rheoli contractau.